برای نوشتن فرضیه که یک حدس علمی است، ابتدا باید سوال تحقیق در پروپوزال را کاملاً مورد بررسی قرار دهید. سپس متغیرهای مستقل و وابسته را عملیاتی کنید. آنگاه فرضیه پروپوزال را بر اساس یکی از قالب‌های شرطی، توصیفی، رابطه‌ای و … بنویسید. در ادامه، خواهید خواند که نحوه نوشتن فرضیه در پروپوزال چگونه است، چرا باید به انواع فرضیه صفر، جایگزین، یک‌سویه و دوسویه توجه کنیم؛ و چگونه برای پروپوزال فرضیه بنویسیم که هر 3 ویژگی لازم را داشته باشد و توسط اساتید تایید شود.
فهرست مطالب
- راهنمای سریع نوشتن فرضیه در پروپوزال
- فرضیه چیست و چه جایگاهی در پروپوزال دارد؟
- مراحل نوشتن فرضیه در پروپوزال
- توصیه پروپوزالچی برای نوشتن فرضیه پروپوزال
- 2 مثال از فرضیه در پروپوزال
- 3 ویژگی یک فرضیه خوب در پروپوزال
- راهنمای نوشتن فرضیه صفر و جایگزین در پروپوزال
- چک‌لیست ارزیابی فرضیه در پروپوزال
- جمع‌بندی و نکته پایانی
- سوالات متداول
- منابع
- مقالات پیشنهادی برای مطالعه بیشتر
راهنمای سریع نوشتن فرضیه در پروپوزال
- نخست باید پرسش تحقیق روشن، متمرکز و قابل آزمون باشد.
- سپس مرور ادبیات و نظریه‌ها کمک می‌کند متغیرهای کلیدی استخراج، و فرضیه بر شکاف‌های علمی بنا شود.
- تعریف دقیق متغیر مستقل و وابسته و عملیاتی‌کردن آن‌ها، مسیر آزمون و طراحی ابزار را شفاف می‌کند.
- نوشتن فرضیه با قالب «اگر… آنگاه…»، رابطه علت و معلولی را برجسته می‌سازد؛ هرچند قالب‌های رابطه‌ای، تفاوتی یا توصیفی هم (بسته به پرسش تحقیق) کاربرد دارند.
- .در پایان، فرضیه تحقیق در پروپوزال باید بازبینی شود: وضوح، قابلیت آزمون، سازگاری نظری، تناسب با سؤال و سنجش‌پذیری متغیرها معیارهای اصلی‌اند. بازنویسی چندباره، دریافت بازخورد و پرهیز از اصطلاحات مبهم، کیفیت نهایی فرضیه را تضمین می‌کند.
فرضیه چیست و چه جایگاهی در پروپوزال دارد؟
فرضیه در پژوهش‌های علمی یک پیش‌بینی یا حدس منطقی است که بر پایه شواهد و نظریه‌های موجود شکل می‌گیرد. وقتی شما یک پرسش پژوهشی مطرح می‌کنید، فرضیه پاسخی اولیه و قابل آزمون به آن پرسش است؛ پاسخی که هنوز ثابت نشده اما می‌تواند با داده‌ها و روش تحقیق مورد بررسی قرار گیرد.
به بیان ساده، فرضیه همان ایده‌ی آزمایشی شما درباره رابطه میان متغیرهاست؛ برای مثال اینکه «افزایش ساعات مطالعه روزانه باعث بهبود معدل دانشجویان می‌شود». این جمله تنها یک ادعا نیست؛ بلکه مبنای طراحی ابزار، گردآوری داده‌ها و تحلیل آماری خواهد شد.
بخش‌های دیگر، مانند اهداف تحقیق در پروپوزال، چارچوب نظری و روش پژوهش، همگی عمیقاً به نحوه نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال بستگی دارند و با آن هماهنگ می‌شوند. فرضیه علمی به داوران و اساتید نشان می‌دهد که پژوهش شما دقیقاً چه رابطه‌ای را می‌خواهد بررسی کند. هنگام انجام پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری، نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال با شفافیت و قابلیت آزمون، لازم و نشانه‌ی جدیت و انسجام علمی طرح تحقیق است.
مراحل نوشتن فرضیه در پروپوزال
نوشتن فرضیه در پروپوزال نه یک کار تکراری، بلکه نوعی مهندسی فکری است که مسیر پژوهش را جهت می‌دهد. بسیاری از دانشجویان تصور می‌کنند کافی است پرسش تحقیق را به یک جمله پیش‌بینی‌گونه تبدیل کنند؛ درحالی‌که مراحل پشت صحنه از شناسایی متغیرها گرفته تا پالایش زبان علمی تفاوت فرضیه خام با یک فرضیه پژوهشی را رقم می‌زند. در ادامه مراحل نوشتن فرضیه پروپوزال را بیان می‌کنیم.
1- پرسش تحقیق، نقطه شروع کنجکاوانه
ابتدا باید پرسشی داشته باشیم که قابلیت تبدیل‌شدن به یک پیش‌بینی مشخص را داشته باشد. پرسش تحقیق در واقع نقطه عزیمت است و فرضیه پاسخ موقتی به همان پرسش. اگر سؤال کلی یا مبهم طرح شود، نتیجه‌اش فرضیه‌ای پراکنده و بی‌فایده خواهد بود. اما از یک پرسش متمرکز، روشن و قابل آزمون ، می‌توان به‌راحتی فرضیه‌ای دقیق و کاربردی استخراج کرد.
برای نمونه، پرسش «چه عواملی بر موفقیت تحصیلی اثر می‌گذارند؟» بسیار گسترده است و نمی‌تواند به فرضیه مشخصی منجر شود. اما اگر بپرسیم «آیا افزایش ساعات مطالعه روزانه بر معدل دانشجویان تأثیر دارد؟»، این سؤال زمینه‌ساز فرضیه‌ای روشن خواهد شد: «افزایش ساعات مطالعه روزانه باعث بهبود معدل دانشجویان می‌شود».
2- بررسی پیشینه پژوهش و مرور ادبیات
با بررسی مقالات و نظریه‌های قبلی درباره موضوع پروپوزال خود، متوجه می‌شوید که دیگران چه یافته‌هایی داشته‌اند و چه بخش‌هایی هنوز جای بررسی دارد. وقتی فرضیه بر اساس این شواهد نوشته شود، دیگر فقط یک حدس خام نیست؛ بلکه پشتوانه علمی و منطقی پیدا می‌کند.
فرض کنید پرسش تحقیق ما این باشد: «آیا استفاده از روش‌های آموزش فعال بر انگیزه تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد؟». با مرور ادبیات رشته خود، احتمالاً متوجه می‌شوید که پژوهش‌های قبلی این رابطه را بررسی کرده‌اند اما بیشتر در مدارس و کمتر در دانشگاه‌ها. همین شکاف علمی، مسیر پژوهش و نحوه نوشتن فرضیه در پروپوزال را روشن می‌کند: «استفاده از روش‌های آموزش فعال در دانشگاه موجب افزایش انگیزه تحصیلی دانشجویان می‌شود».
مراحل انجام مرور ادبیات
- جست‌وجوی مقالات علمی معتبر در پایگاه‌هایی مانند Google Scholar یا Scopus.
- بررسی نظریه‌های اصلی مرتبط با پرسش تحقیق.
- استخراج متغیرهای کلیدی از دل پژوهش‌ها.
- تحلیل شکاف‌ها و شناسایی روابطی که هنوز به‌طور کامل آزموده نشده‌اند.
- تبدیل این یافته‌ها به پیش‌بینی قابل آزمون در قالب فرضیه.
3- تعریف متغیرهای مستقل و وابسته
برای نوشتن یک فرضیه علمی، باید دقیق بدانیم چه چیزی را تغییر می‌دهیم و چه چیزی را می‌سنجیم. متغیر مستقل، عاملی است که پژوهشگر آن را دستکاری یا بررسی می‌کند تا اثرش را بسنجد؛ درحالی‌که متغیر وابسته نتیجه یا پیامدی است که اندازه‌گیری می‌شود تا معلوم شود تحت تأثیر متغیر مستقل تغییر کرده است یا خیر.
مثال:
- فرضیه: افزایش ساعات مطالعه روزانه، موجب بهبود معدل دانشجویان می‌شود.
- متغیر مستقل: ساعات مطالعه روزانه
- متغیر وابسته: معدل دانشجویان
فرضیه، همیشه رابطه‌ای میان دست‌کم یک متغیر مستقل و یک متغیر وابسته بیان می‌کند. اگر این دو متغیر به‌روشنی مشخص نشده باشند، فرضیه مبهم و غیرقابل آزمون خواهد بود. تعریف دقیق متغیرها، مسیر طراحی ابزار گردآوری داده و تحلیل آماری را هموار می‌کند و باعث می‌شود پروپوزال انسجام بیشتری پیدا کند.
برای تعریف بهتر متغیرها در پروپوزال، این توصیه‌ها راهگشا خواهند بود:
- متغیرها را به‌صورت عملیاتی تعریف کنید؛ مثلاً «انگیزه تحصیلی» را با یک پرسش‌نامه استاندارد بسنجید.
- مراقب باشید متغیر مستقل و وابسته را با هم اشتباه نگیرید؛ این خطا از رایج‌ترین مشکلات دانشجویان است.
- از تعریف مبهم متغیرها بپرهیزید؛ برای مثال «کیفیت زندگی» باید با شاخص‌های مشخص مانند سلامت جسمی یا رضایت شغلی تعریف شود.
4- به‌کارگیری قالب اگر آنگاه در فرضیه و دیگر قالب‌ها
یکی از شفاف‌ترین روش‌ها برای نوشتن فرضیه، استفاده از قالب «اگر… آنگاه…» است. در این قالب، متغیر مستقل در بخش «اگر» و متغیر وابسته در بخش «آنگاه» قرار می‌گیرد. این نحوه نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال، رابطه علت و معلولی را روشن می‌کند و به داوران و اساتید نشان می‌دهد دقیقاً چه چیزی قرار است آزمون شود.
مثال: اگر ساعات مطالعه روزانه افزایش یابد، آنگاه معدل دانشجویان بالاتر خواهد رفت.
نحوه نوشتن فرضیه در پروپوزال با قالب‌های دیگر
رابطه‌ای: بیان وجود یا نبود رابطه بین دو متغیر.
مثال: بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اضطراب دانشجویان رابطه وجود دارد.
تفاوتی: مقایسه بین دو گروه یا شرایط.
مثال: میانگین پیشرفت تحصیلی دانشجویان کلاس آنلاین و حضوری متفاوت است.
توصیفی: پیش‌بینی ویژگی یا وضعیت یک پدیده.
مثال: دانشجویان سال اول بیش از دیگران در مدیریت زمان مشکل دارند.
نکته: انتخاب قالب به نوع پرسش تحقیق بستگی دارد؛ پرسش علّی معمولاً با «اگر… آنگاه…»، پرسش رابطه‌ای با قالب رابطه‌ای، پرسش مقایسه‌ای با قالب تفاوتی و پرسش‌های کیفی با قالب توصیفی مناسب‌تر بیان می‌شوند.
5- بازبینی نهایی فرضیه
فرضیه در مرحله اول معمولاً خام و کلی نوشته می‌شود. اما نسخه نهایی باید به‌گونه‌ای باشد که هم برای دانشجویان، روشن و قابل فهم باشد و هم برای داوران علمی، معتبر و پذیرفتنی.
برای رسیدن به این هدف، باید فرضیه را با معیارهای کلیدی بازبینی کنیم:
- وضوح: فرضیه باید کوتاه، شفاف و بدون ابهام باشد تا خواننده بلافاصله منظور اصلی را درک کند. استفاده از اصطلاحات کلی یا دوپهلو کیفیت فرضیه را کاهش می‌دهد.
- قابلیت آزمون: فرضیه باید قابلیت بررسی عملی داشته باشد (عملیاتی‌سازی یا تعیین معیار و مقیاس اندازه‌گیری)؛ یعنی بتوان آن را با ابزارهای تحقیق مثل پرسش‌نامه، مصاحبه یا داده‌های آماری سنجید و نتایج واقعی گرفت.
- سازگاری نظری: فرضیه باید با مبانی نظری و پیشینه تحقیق در پروپوزال مرتبط باشد. این هماهنگی به پژوهش اعتبار می‌دهد و نشان می‌دهد فرضیه بر پایه دانش موجود تدوین شده است.
- تناسب با پرسش تحقیق: فرضیه باید دقیقاً پاسخی موقت به پرسش تحقیق باشد، نه چیزی فراتر از آن.
مثال
- نسخه اولیه: «ورزش بر سلامت روان تأثیر دارد».
- نسخه بازبینی شده: «افزایش سه جلسه ورزش هفتگی، موجب کاهش سطح اضطراب دانشجویان سال اول می‌شود».
نکته: ارائه فرضیه به همکلاسی یا استاد راهنما و دریافت بازخورد می‌تواند نقاط ضعف آن را سریع‌تر آشکار کند. همچنین باید از کلمات مبهمی مثل «بهتر»، «بدتر» یا «زیاد» پرهیز کرد و به‌جای آن‌ها از شاخص‌های دقیق و قابل سنجش استفاده نمود؛ برای مثال به‌جای «بهتر شدن عملکرد»، می‌توان گفت «افزایش نمره آزمون پایان‌ترم».
توصیه پروپوزالچی برای نوشتن فرضیه پروپوزال
در موسسه پروپوزالچی، معمولاً به دانشجویان توصیه می‌کنیم پس از نوشتن فرضیه در پروپوزال، آن را کنار پرسش و اهداف پژوهش قرار دهند و بررسی کنند که این سه بخش با هم هماهنگ هستند یا خیر. در غیر این صورت، فرضیه پروپوزال ناقص است و باید بازنویسی شود. همچنین داشتن چند نسخه مختلف از فرضیه، از شکل ساده تا دقیق‌تر، کمک می‌کند بهترین فرم انتخاب شود. جهت مشاوره تخصصی‌تر، می‌توانید با پشتیبانی پروپوزالچی تماس بگیرید.
2 مثال از فرضیه در پروپوزال
1- مثال مدیریت
- فرضیه بد: «استفاده از فناوری اطلاعات در شرکت‌ها نتایج مثبتی دارد».
دلیل: کلی‌گویی و نبود شاخص دقیق؛ «نتایج مثبت» قابل سنجش نیست.
- فرضیه خوب: «استفاده از سیستم‌های ERP موجب کاهش زمان انجام فرآیندهای مالی در شرکت‌های تولیدی می‌شود».
دلیل: متغیر مستقل و وابسته روشن و قابل اندازه‌گیری هستند.
2- مثال از علوم مهندسی و پایه
- هدف تحقیق: بررسی تأثیر به‌کارگیری نانوپوشش‌ها بر افزایش مقاومت خوردگی فلزات.
- فرضیه بد: «استفاده از نانوپوشش‌ها موجب بهبود کیفیت ظاهری فلزات می‌شود».
دلیل: با چارچوب نظری پژوهش که بر مقاومت خوردگی تمرکز دارد سازگار نیست؛ کیفیت ظاهری، موضوع تحقیق نیست.
- فرضیه خوب: «به‌کارگیری نانوپوشش‌های سرامیکی موجب افزایش مقاومت خوردگی فولاد ضدزنگ در محیط اسیدی می‌شود».
دلیل: نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال، دقیقاً منطبق با چارچوب نظری و هدف تحقیق انجام شده است.
برای نوشتن فرضیه در پروپوزال به کمک نیاز دارید؟
3 ویژگی یک فرضیه خوب در پروپوزال
یک فرضیه خوب در پروپوزال فقط یک جمله پیش‌بینی نیست؛ بلکه باید استانداردهایی داشته باشد تا پژوهش علمی معتبر و قابل اعتماد باشد. سه ویژگی زیر، مهم‌ترین معیارهای ارزیابی کیفیت فرضیه هستند.
1- شفافیت و وضوح
نحوه نوشتن فرضیه در پروپوزال باید به‌گونه‌ای باشد که حتی فردی خارج از رشته تخصصی، درک ابتدایی روشنی از رابطه پیش‌بینی‌شده داشته باشد. استفاده از واژه‌های دقیق و اجتناب از اصطلاحات کشدار یا شاعرانه، به فرضیه قدرت می‌دهد. وضوح یعنی حذف لایه‌های اضافی زبان و تمرکز بر هسته رابطه میان متغیرها. برای مثال، به‌جای نوشتن «ارتقای شرایط سازمانی منجر به تحول مثبت در کارایی کلی کارکنان خواهد شد»، می‌توان ساده و شفاف گفت: «افزایش ساعات آموزش شغلی موجب کاهش خطاهای کاری کارکنان می‌شود».
2- قابلیت آزمون و سنجش
آزمون‌پذیری یعنی داشتن مسیر روشن برای اندازه‌گیری متغیرها و امکان ارزیابی تجربی رابطه پیشنهادی. برای تحقق این شرط، پژوهشگر باید ابزارها و شاخص‌های دقیق را تعریف کند.
بسته به رشته، این ابزارها می‌توانند پرسش‌نامه‌های استاندارد، آزمون‌های عملکردی، نرم‌افزارهای تحلیل آماری (مانند R یا SPSS) یا تجهیزات آزمایشگاهی (اسپکتروفتومتر، دستگاه XRD) باشند. داده‌ها هم باید قابل اعتماد باشند: کمی (نمره، زمان، درصد خطا) یا کیفی کدگذاری‌شده (نظرات، مصاحبه‌ها).
چند نمونه شاخص متداول برای سنجش:
- کارایی: میانگین زمان انجام یک وظیفه یا نرخ خطا.
- سلامت روان: نمره پرسش‌نامه‌های استاندارد مثل DASS یا GHQ.
- مقاومت مواد: میزان تنش شکست یا درصد کاهش خوردگی در آزمایش.
3- رابطه علّی یا منطقی روشن
فرضیه خوب تنها مجموعه‌ای از واژه‌ها نیست، بلکه روایتی دقیق از یک زنجیره علّی است. هر فرضیه باید مانند یک معادله نامرئی عمل کند؛ جایی که متغیر مستقل جرقه‌ای را روشن می‌کند و متغیر وابسته پیامد قابل انتظار آن جرقه است. وقتی این پیوند روشن نباشد، فرضیه به‌جای راهنما، به هزارتوی ابهام تبدیل می‌شود.
قدرت یک رابطه علّی یا منطقی روشن در این است که حتی پیش از اجرای تحقیق، بتوان مسیر اثرگذاری را تصور کرد. برای مثال، اگر ادعا می‌کنیم «افزایش تعامل استاد با دانشجو به ارتقای مشارکت کلاسی می‌انجامد»، باید زنجیره واسطه‌ای آن را نیز بفهمیم. این وضوح به داوران نشان می‌دهد که پژوهشگر حین نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال، به عمق مسئله اندیشیده و صرفاً یک حدس سطحی ارائه نکرده است.
راهنمای نوشتن فرضیه صفر و جایگزین در پروپوزال
در اغلب پژوهش‌های کمی، فرضیه‌ها در قالب دو دسته اصلی نوشته می‌شوند: فرضیه صفر (H₀) و فرضیه جایگزین (H₁ یا Hₐ). فرضیه صفر بیان می‌کند که هیچ رابطه یا تفاوت معناداری میان متغیرها وجود ندارد. در مقابل، فرضیه جایگزین پیش‌بینی می‌کند که چنین رابطه یا تفاوتی وجود دارد و پژوهشگر در پی آزمون آن است.
وجود این دو فرضیه اهمیت زیادی دارد. H₀ نقش «موضع شکاکیت» را ایفا می‌کند و مانع از سوگیری پژوهشگر می‌شود. H₁ نیز مسیر تحقیق و پیش‌بینی اصلی را مشخص می‌کند. نکته مهم این است که ما فرضیه جایگزین را مستقیماً «اثبات» نمی‌کنیم؛ بلکه با رد فرضیه صفر، به سود فرضیه جایگزین شواهد جمع می‌کنیم.
مثال (پزشکی/روانشناسی)
- H₀: مصرف داروی جدید هیچ تفاوتی در کاهش افسردگی ایجاد نمی‌کند.
- H₁: مصرف داروی جدید در کاهش افسردگی مؤثر است.
به‌طور اجمالی می‌توان گفت: در تحقیقات کمی (پژوهش‌های عددی و آماری) معمولاً هر دو فرضیه H₀ و H₁ نوشته می‌شوند، اما در تحقیقات کیفی یا اکتشافی (پژوهش‌های تفسیری و توصیفی) غالباً تنها سؤال تحقیق یا در نهایت H₁ کافی است.
فرضیه یک سویه و دو سویه
فرضیه جایگزین خود می‌تواند دو حالت داشته باشد: یک‌سویه (پیش‌بینی می‌کند رابطه یا تفاوت فقط در یک جهت است) یا دوسویه (وجود رابطه یا تفاوت را بیان می‌کند، بدون مشخص‌کردن جهت). این تمایز به‌طور مستقیم بر انتخاب آزمون آماری اثر می‌گذارد.
مثال:
یک‌سویه: «نور بیشتر، سرعت رشد گیاهان را افزایش می‌دهد».
دوسویه: «بین شدت نور و سرعت رشد گیاهان، رابطه وجود دارد»؛ (زیرا عوامل دیگری مانند خاک مناسب، آب کافی و دما، می‌توانند مؤثر باشند).
چک‌لیست ارزیابی فرضیه در پروپوزال
- جمله فرضیه شفاف و بدون ابهام است؟
- قابلیت آزمون با داده‌های واقعی وجود دارد؟
- فرضیه با مبانی نظری پژوهش سازگار است؟
- با پرسش اصلی تحقیق هماهنگی دارد؟
- متغیرهای به‌کاررفته سنجش‌پذیر هستند؟
- تعریف متغیرها دقیق و روشن است؟
- رابطه علّی یا منطقی میان متغیرها مشخص است؟
- بیان فرضیه کوتاه و مختصر است؟
جمع‌بندی و نکته پایانی
نوشتن فرضیه در پروپوزال تنها تبدیل یک پرسش به جمله خبری نیست؛ بلکه مهندسی فکری است که با تعریف دقیق متغیرها و ترسیم رابطه علّی یا منطقی روشن، مسیر کل پژوهش را شفاف می‌سازد. همچنین تمایز میان فرضیه صفر و جایگزین و شیوه استفاده از آن‌ها، نشان‌دهنده بلوغ پژوهشی دانشجو است.
در پروپوزالچی، نوشتن فرضیه تحقیق در پروپوزال ارشد و دکتری به‌صورت دقیق، آزمون‌پذیر و منطبق با مبانی نظری انجام می‌شود تا تصویب پروپوزال به‌طور چشمگیری افزایش یابد. برای مشاوره رایگان درباره نحوه نوشتن فرضیه در پروپوزال، پاسخگوی شما عزیزان هستیم. اگر نیاز به کمک تخصصی داشته باشید، امکان سفارش پروپوزال ارشد و همچنین سفارش پروپوزال دکتری به‌صورت کامل و حرفه‌ای از طریق تیم ما فراهم است.
انجام 0 تا 100 پروپوزال ارشد و دکتری با تضمین کیفیت در پروپوزالچی
سوالات متداول
خیر. در پژوهش‌های کمی، فرضیه بخش اصلی است، اما در پژوهش‌های کیفی و اکتشافی معمولاً پرسش تحقیق کافی است.
وقتی انتظار دقیق از جهت رابطه داریم (مثلاً افزایش یا کاهش)، فرضیه یک‌سویه مناسب است. اگر تنها وجود یا نبود تفاوت مدنظر باشد، فرضیه دوسویه استفاده می‌شود.
معمولاً یک جمله کافی است. طولانی‌نویسی باعث ابهام می‌شود و رابطه متغیرها را مخدوش می‌کند.
بله، اغلب پژوهش‌ها چند فرضیه دارند؛ یکی اصلی و بقیه فرعی.
اگر متغیرها عملیاتی شده و شاخص‌های اندازه‌گیری روشن باشند، فرضیه آزمون‌پذیر است. به‌عنوان نمونه، «کاهش اضطراب» باید با پرسش‌نامه معتبر سنجیده شود، نه توصیف ذهنی.
رشته‌هایی مانند روانشناسی، مدیریت و علوم پزشکی معمولاً سختگیرترند؛ چون آزمون‌های آماری دقیق آن‌ها، نیازمند فرضیه‌های شفاف هستند.
خیر، این کار اعتبار علمی ندارد. می‌توان ایده گرفت، اما هر فرضیه باید متناسب با اهداف و بستر پژوهش خودتان بازنویسی و بومی‌سازی شود.
اگر فرضیه روشن، مرتبط با مسئله روز و دارای کاربرد عملی باشد، برای داوران جذاب خواهد بود.
ابهام در متغیرها، استفاده از واژه‌های کلی مثل «بهتر» یا «بدتر»، غیرقابل آزمون بودن، یا نبود سازگاری با نظریه‌ها نشان می‌دهد فرضیه علمی نیست. فرضیه علمی باید دقیق، عملیاتی و مبتنی بر شواهد باشد.
منابع
مقالات پیشنهادی برای مطالعه بیشتر
تیم ما از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های شریف، تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس تشکیل شده است و از سال 1395 به‌صورت تخصصی در زمینه نگارش پروپوزال برای دانشجویان ارشد و دکتری فعالیت داریم.